Διατροφή και χολολιθίαση

Μια ισορροπημένη διατροφή δεν συντελεί αποκλειστικά στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, αλλά και στη διατήρηση της υγείας του ανθρώπου. Συνεπώς, κατ’ επέκταση, συντελεί στη πρόληψη αλλά και την αποφυγή των συμπτωμάτων της χολολιθίασης.

Αρχικά, η χοληδόχος κύστη αποτελεί έναν “ασκό” που αποθηκεύει τη χολή. Συγκεκριμένα, πριν το γεύμα ο “ασκός” αυτός γεμίζει, ενώ μετά το γεύμα αδείαζει. Ωστόσο, το ήπαρ παράγει τη χολή μεταξύ δυο διαδοχικών περιόδων πέψης και στη συνέχεια αυτή μεταφέρεται στη χοληδόχο κύστη. Έπειτα, ακολουθεί η συμπύκνωση και η αποθηκευσή της. Ακόμα, τη σύνθεση της χολής αποτελούν κυρίως χολικά οξέα (και/ή άλατα), χοληστερόλη, φωσφολιποειδή και χολικές χρωστικές (χολερυθρίνη και χολοπρασίνη), ουσίες, δηλαδή, διαλυμένες σε αλκαλικό διάλυμα.

Ρόλος των χολικών οξέων και αλάτων αποτελεί η διάσπαση των μεγάλων μορίων λίπους σε μικρότερα σφαιρίδια. Επίσης, η περιεκτικότητά τους τόσο σε πολικές (υδρόφιλες ή υδατοδιαλυτές περιοχές) όσο και σε μη πολικές περιοχές (υδρόφοβες ή λιποδιαλυτές περιοχές) ενισχύει την αποτελεσματικότητά τους.

Τέλος, η χολοκυστοκινίνη, που αποτελεί ουσία της απόκρισης στο γαστρικό χυμό που εισέρχεται στο δωδεκαδάκτυλο, διεγείρει τη σύσπαση της χοληδόχου κύστης. Επομένως, ακολουθεί η έκκριση χολής στο δωδεκαδάκτυλο, μέσω του σφιγκτήρα Oddi και στη συνέχεια η πέψη.

Ειδικότερα, παθολογικές καταστάσεις της χοληδόχου κύστης:

• Χολολιθίαση (πέτρες στη χολή) : Η πιο κοινή παθολογική κατάσταση αποτελεί η ύπαρξη λίθων στη χοληδόχο κύστη ή στο χοληφόρο δένδρο. Σύμφωνα με μελέτες η επίπτωση της νόσου αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας και η αναλογία μεταξύ των δυο φύλων (1:2) δείχνει ότι οι γυναίκες παρουσιάζουν συχνότερα χολολιθίαση από τους άνδρες. Η χολολιθίαση αποτελεί συχνή και συνήθως αβλαβή παθολογική κατάσταση, που πιθανώότατα προκαλεί πόνο, ναυτία ή φλεγμονή.
• Χολοκυστίτιδα (χρόνια ή οξεία) : Η χολοκυστίτιδα πιθανών να προκληθεί από χολολιθίαση λόγω του ότι ένας χολόλιθος πιθανών εμποδίζει την έξοδο της χολής από τη χοληδόχο κύστη (οξεία) ή λόγω χρόνιας φλεγμονής του τοιχώματος της χοληδόχου κύστης (χρόνια). Η χολοκυστίτιδα προκαλεί πυρετό και έντονο πόνο και συνήθως απαιτεί χειρουργική επέμβαση.
• Παγκρεατίτιδα από χολολιθίαση: Η παθολογική αυτή κατάσταση πιθανών να προκληθεί από χολόλιθο ο οποίος εμποδίζει ή φράζει τους αγωγούς που παροχετεύουν το πάγκρεας. Στη παγκρεατίτιδα από χολολιθίαση προκύπτει φλεγμονή του παγκρέατος και αποτελεί μια σοβαρή κλινική κατάσταση.
• Καρκίνος της χοληδόχου κύστης: Ο συγκεκριμένος καρκίνος αποτελεί ένα “σιωπηλό” τύπο καρκίνου χωρίς ειδικά συμπτώματα. Συνήθως, αποτελεί εύρυμα επεμβάσεων λόγω χολολιθίασης ή χολοκυστίτιδας.

Γενικότερα, πιο κοινά συμπτώματα των παθήσεων της χοληδόχου κύστης αποτελούν:

• πόνος
• αίσθημα ναυτίας ή έμετος
• πυρετός ή ρίγη
• ίκτερος

Ενδεικτικός πίνακας με επιλογές τροφίμων σύμφωνα με την ένταση των συμπτωμάτων:

Διατροφικά tips για την πρόληψη των συμπτωμάτων της χολολιθίασης:

• Περιορισμός στο ελάχιστο της πρόσληψη λιπαρών όπως τηγανητά, fast food, σφολιατοειδή, έτοιμα παρασκευάσματα και γλυκά. Προσοχή! Η μεγάλη ποσότητα, ακόμα και ελαιολάδου ή άλλων πηγών καλών λιπαρών, σε ένα γεύμα πιθανών να προκαλέσει σύσπαση της χολής.
• Περιορισμός της πρόσληψης, κορεσμένων λιπαρών όπως το κόκκινο κρέας (ιδανικά 1 φορά ανά 15 μέρες — διάβασε περισσότερα εδώ) και τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα. Ακόμη, επιλέξετε λευκό κρέας όπως η γαλοπούλα και το κοτόπουλο αλλά και γαλακτοκομικά με μειωμένα λιπαρά.
• Κατανάλωση ψαριού, τουλάχιστον 1 φορα την εβδομάδα, ιδανικά 2.
• Επιλογή δημητριακών ολικής άλεσης (πχ. ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά κ.α) αντί για επεξεργασμένα-λευκά- προϊόντα.
• Η κατανάλωση οσπρίων, ξηρών καρπών και λαχανικών πλούσιων σε αδιάλυτες φυτικές ίνες ΜΕ ΜΕΤΡΟ καθώς η υπέρμετρη κατανάλωσή τους, πιθανών να προκαλέσει αντίθετα αποτελέσματα.

—-

Συντακτική ομάδα:

Κοντογιάννη Μάγδα
Διατροφολόγος, Επιστήμονας Τροφίμων & Διατροφής – Πανεπιστήμιο Αιγαίου
MSc Διατροφή, Δημόσια Υγεία και Πολιτικές – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

—-

Μέλλου Έλενα
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών,
MSc candidate Διατροφή, Δημόσια Υγεία και Πολιτικές – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών