Το γυναικείο σώμα αλλάζει συνεχώς. Στην εγκυμοσύνη το σώμα αλλάζει σχήμα και μορφή με στόχο την κυοφορία του εμβρύου. Αντίστοιχα, καθώς οι γυναίκες πλησιάζουν τη περίοδο της εμμηνοπαύσης, το σώμα τους ξαναλλάζει, ώστε να προσαρμοστεί στις διακυμάνσεις των ορμονών.
Αύξηση βάρους στην εμμηνόπαυση
Αρχικά, κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης πραγματοποιούνται αρκετές ορμονικές αλλαγές. Συγκεκριμένα, το σώμα αναγνωρίζει τα μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων και αναζητά τρόπους να τα αντισταθμίσει. Τα λιποκύτταρά παράγουν μια αδύναμη μορφή οιστρογόνων, επομένως το σώμα πιστεύει ότι με τη μεγαλύτερη παραγωγή λιποκκυττάρων, παράγει και περισσότερα οιστρογόνα. Αυτό οδηγεί στο πολλαπλασιασμό των λιποκκυττάρων, με έμφαση ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς, με στόχο την παραγωγή αποθέματος οιστρογόνων.
Αντίσταση στην ινσουλίνη και αύξηση βάρους κατά περιεμμηνοπαυσιακή περίοδο
Σε ορισμένες γυναίκες, ένας αυξημένος αριθμός λιποκυττάρων γύρω από τη μέση πιθανότατα συμβάλει στον τρόπο με τον οποίο το σώμα ανταποκρίνεται στην ινσουλίνη. Η ινσουλίνη αποτελεί ορμόνη απαραίτητη για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων (γλυκόζη). Η ινσουλίνη λειτουργεί ως κλειδί που ξεκλειδώνει τα κύτταρα και αφήνει τη γλυκόζη να περάσει και να μετατραπεί σε ενέργεια. Με την πάροδο των χρόνων, πολλά άτομα αναπτύσσουν αντίσταση στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα η κλειδαριά αυτή στα κύτταρα να ανταποκρίνεται λιγότερο στις ενέργειες του «κλειδιού» της ινσουλίνης. Με αυτόν τον τρόπο, το σώμα απελευθερώνει περισσότερη ινσουλίνη για την πραγματοποίηση της ίδιας δουλειάς. Αυτό πιθανότατα κάνει την απώλεια βάρους πιο δύσκολη, καθώς η ινσουλίνη αποτελεί ουσιαστικά μια ορμόνη που το σώμα συσχετίζει με την αποθήκευση. Επιπλέον, αποτελεί πολύ σημαντικό ότι η αποφυγή υδατανθράκων ή η προσπάθεια ένταξης σε δίαιτες πολύ χαμηλών υδατανθράκων, ακόμη και σε περίπτωση αντίστασης στην ινσουλίνη, δεν αποτελεί την ιδανική λύση.
Βασικός μεταβολικός ρυθμός και εμμηνόπαυση
Η πτώση των επιπέδων οιστρογόνων και τεστοστερόνης επηρεάζει τη μυϊκή μάζα, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει τον μεταβολικό ρυθμό. Οι μύες «καίνε» περισσότερες θερμίδες από άλλα μέρη του σώματος. Επομένως, η μείωση της μυϊκής μάζας οδηγεί και σε μικρότερο μεταβολικό ρυθμό.
Πολλές και συχνές δίαιτες για χρόνια πριν την περιεμμηνόπαυση. Επηρεάζουν;
Πολλές γυναίκες κάνουν δίαιτα για πολλά χρόνια και μάλιστα αυστηρές. Όταν το σωματικό βάρος παρουσιάζει διακυμάνσεις και περνάει από περιόδους περιορισμού σε πιο ελεύθερο ή και ανεξέλεγκτο τρόπο διατροφής, τότε η σύσταση του σώματός θα αλλάξει και πιο συγκεκριμένα θα μειωθεί η μυϊκή μάζα. Ακόμα, όταν το σώμα ακολουθεί μια πολύ αυστηρή και αρκετά υποθερμιδική δίαιτα, θα βρει τρόπους να αντεπεξέλθει. Οι μυϊκές αποθήκες διασπώνται και χρησιμοποιούνται ως καύσιμο. Η υψηλότερη πρόσληψη πρωτεϊνών και η άσκηση με αντίσταση προφυλάσσουν από αυτό το γεγονός σε κάποιο βαθμό. Η κάλυψη των αναγκών και η διατήρηση της ζωής αποτελεί τη νούμερο ένα προτεραιότητα του σώματός και για αυτό ψάχνει να βρει ενέργεια ακόμα και εάν πρέπει να χρησιμοποιήσει και κάποια αποθέματα μυών για το σκοπό αυτό. Ως εκ τούτου, οι γυναίκες που φθάνουν στα περιεμμηνοπαυσιακά τους χρόνια, με μακρά ιστορία δίαιτας πίσω τους, πιθανότατα θα έχουν ήδη χαμηλότερη μυϊκή μάζα.
Επηρεάζει η άσκηση την απώλεια βάρους στην εμμηνόπαυση;
Η ισορροπημένη διατροφή και η άσκηση συχνά συνδέονται αρκετά μεταξύ τους. Με αποτέλεσμα το άτομο να αισθανθεί είτε ότι τα “κατάφερε” και στα δυο μέρη είτε ότι “απέτυχε” και στα δυο. Η λάθος αυτή αντίληψη ότι στόχο αποτελεί η κατάκτηση των σωστών διατροφικών επιλογών ή η “διόρθωση” των λάθος επιλογών, επειδεινώνει τη σχέση μας με την άσκηση. Επίσης, η άσκηση δεν αποτελεί θετική εμπειρία σε περίπτωση υπερβολικού θερμιδικού ελλείμματος, αλλά καταπονεί τον οργανισμό και σίγουρα θα την κατατάξει στις άσχημες εμπειρίες.
Απώλεια βάρος κατά την εμμηνόπαυση
Όλοι αναζητούμε τη λύση που θα επαναφέρει το σώμα μας στον προηγούμενο “καλό” εαυτό του. Όμως, στην πραγματικότητα, το σώμα θα αλλάξει σχήμα με την πάροδο του χρόνου και αυτό αποτελεί κάτι φυσιολογικό. Εστιάστε στη γενική εικόνα. Αντί να εστιάσετε στο τελικό στόχο-απώλεια βάρους, εστιάστε στις συνθήκες που οδήγησαν στις διατροφικές σας συνήθειες και ξεκινήστε από εκεί.
Τέλος, η μυική μάζα θα μειωθεί ανεξάρτητα από τις ορμονικές αλλαγές στην εμμηνόπαυση και με την ηλικία. Συνεπώς, χωρίς αμφιβολία το να διατηρήσετε ή να αυξήσετε τη σωματική δραστηριότητα, η ένταξη κάποιων ασκήσεων με βάρη και η ισορροπημένη διατροφή θα συμβάλλουν στη διατήρηση ή/και αύξηση της μυικής μάζας.
Συντακτική ομάδα:
Μέλλου Έλενα
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών,
MSc Διατροφή, Δημόσια Υγεία και Πολιτικές – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
—
