H κοιλιοκάκη αποτελεί μια αυτοάνοση διαταραχή με γενετικό υπόβαθρο και όχι μια τροφική αλλεργία ή δυσανεξία.  Συγκεκριμένα, ο οργανισμός των ατόμων με κοιλιοκάκη δεν αναγνωρίζει τη γλουτένη. Η γλουτένη αποτελεί πρωτεΐνη του σιταριού, του κριθαριού και της σίκαλης. Συνεπώς, το ανοσοποιητικό σύστημα των ατόμων αυτών, θεωρεί τη γλουτένη ως ξενιστή- απειλή για τον οργανισμό και συνεπώς προσπαθεί να προστατέψει τον οργανισμό με διάφορους μηχανισμούς, όπως για παράδειγμα με το μηχανισμό της φλεγμονής.

Επιπρόσθετα, πολλά από τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης μοιάζουν με τα συμπτώματα άλλων καταστάσεων, όπως  αυτών στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (βλ. περισσότερα εδώ), στη δυσανεξία στη λακτόζη, αλλά ακόμα και στη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Συνεπώς, το γεγονός αυτό κάνει τη διαδικασία της διάγνωσης της νόσου, πολύπλοκη με βάση μόνο των συμπτωμάτων του ατόμου. Ακόμη, η διάγνωση της κοιλιοκάκης πραγματοποιείται με φυσική εξέταση του ατόμου από το θεράποντα ιατρό.

Πιθανά συμπτώματα της κοιλιοκάκης

Τα άτομα με κοιλιοκάκη πιθανόν παρουσιάζουν ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα, με διαφορετική ένταση όμως κάθε φορά. Ειδικότερα, συμπτώματα της κοιλιοκάκης αποτελούν:

  1. Υδαρές κενώσεις
  2. Κοιλιακό φούσκωμα
  3. Απώλεια βάρους
  4. Απώλεια όρεξης
  5. Υποσιτισμός
  6. Πονοκέφαλο
  7. Κούραση & ατονία
  8. Αναιμία
  9. Στοματικά έλκη & φλεγμονή της γλώσσας
  10. Εξανθήματα

Επίσης, η σοβαρότητα και η ένταση των συμπτωμάτων εξαρτάται από το πόσο επηρεάζει η ασθένεια το λεπτό έντερο του ατόμου με κοιλιοκάκη. Ακόμη, μερικά άτομα πιθανόνατα δεν εμφανίζουν καθόλου έντονα ή εύκολα αναγνωρίσιμα συμπτώματα, κατά την κατανάλωση της γλουτένης. Παρ’όλα αυτά, ο οργανισμός τους αντιδρά έναντι στη πρωτεΐνη αυτή. Αντιθέτως, πιο σπάνια αποτελεί η πιθανότητα εμφάνισης ερπητοειδή δερματίδας (ένα πολύ επώδυνο και με έντονο κνησμό, κόκκινο εξάνθημα που συχνά το εμφανίζει το άτομο, συμμετρικά στα άκρα, την πλάτη ή το τριχωτό της κεφαλής), το οποίο διαγνώσκει ο δερματολόγος. Ακόμα, όμως, και αυτό το σύμπτωμα αντιμετωπίζεται όταν η γλουτένη εξαιρεθεί από τη διατροφή.

Θεραπεία

Μοναδική θεραπεία για τα άτομα με κοιλιοκάκη αποτελεί μια δια βίου διατροφή που εξαιρεί τελείως τη γλουτένη. Ακόμα και πολύ μικρές ποσότητες, πιθανόν οδηγούν σε ανοσοαπόκριση και στην εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Αρχικά, η αφαίρεση όλων των προϊόντων με γλουτένη, πιθανόν φαντάζει πολύ δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία, αλλά αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα για τη διασφάλιση της αποφυγής των συμπτωμάτων. Ο διαιτολόγος αποτελεί τον ειδικό που κατευθύνει στη διαδικασία αυτή. Επίσης, ο διαιτολόγος θα προτείνει κατάλληλα τρόφιμα,  λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις διατροφικές προτιμήσεις και συνήθειες του ασθενούς. Επιπλέον, θα εκπαιδεύσει για την καλύτερη ανάγνωση και κατανόηση των ετικετών των τροφίμων. Ακόμα, μέσω αυτής της εκπαίδευσης διασφαλίζεται η αποφυγή μιας διασταυρούμενης μόλυνσης.

Η διασταυρούμενη μόλυνση εμφανίζεται όταν τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη έρχονται σε επαφή με άλλα τρόφιμα με γλουτένη. Για παράδειγμα, όταν χρησιμοποιήσετε ένα σκεύος (π.χ τοστιέρα, ψησταριά, κ.σ), εαν δεν το καθαρίσετε καλά πριν, τα ψίχουλα από ψωμί με γλουτένη πιθανόν να «μολύνουν» το τρόφιμο χωρίς γλουτένη (π.χ ψωμί χωρίς γλουτένη ή κρέας), καθιστώντας το τρόφιμο μη ασφαλές για κατανάλωση.

Επίσης, ένας διαιτολόγος θα βοηθήσει στη δόμηση ενός διατροφικού πλάνου στο οποίο θα συμπεριληφθούν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στη διατροφή σας, χωρίς όμως την ύπαρξη γλουτένης.

Κοιλιοκάκη & Διατροφή

Extra tips!
  • Χρησιμοποιήστε προϊόντα όπως βούτυρο, αλείμματα ξηρών καρπών, μαρμελάδα κ.α ξεχωριστά, ώστε να μειώσετε τον κίνδυνο διασταυρούμενης μόλυνσης.
  • Εντάξτε τρόφιμα χωρίς γλουτένη φυσικά, ώστε να μειώσετε το υψηλό κόστος των προϊόντων χωρίς γλουτένη ύστερα από επεξεργασία.
  • Εάν δεν προλάβετε να προετοιμάσετε οι ίδιοι το γεύμα ή το σνακ σας, προσπαθήστε να επιλέξετε τρόφιμα τα οποία είναι συσκευασμένα και που αναγράφεται πάνω στη συσκευασία ότι δεν περιέχουν γλουτένη, για την αποφυγή διασταυρούμενης μόλυνσης.
Συντακτική ομάδα:
Κοντογιάννη Μάγδα
Διατροφολόγος, Επιστήμονας Τροφίμων & Διατροφής – Πανεπιστήμιο Αιγαίου
MSc Διατροφή, Δημόσια Υγεία και Πολιτικές – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
—-
Μέλλου Έλενα
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών,
MSc candidate Διατροφή, Δημόσια Υγεία και Πολιτικές – Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών